Mammografia w profilaktyce raka piersi

Profilaktyka pierwotna (I fazy)
Mammografia w profilaktyce raka piersi

Mammografia w profilaktyce raka piersi

Mammografia jest badaniem profilaktycznym, której celem jest obniżenie wskaźnika umieralności z powodu choroby nowotworowej. Zgodnie ze stanowiskiem Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej badanie to powinna wykonać każda kobieta po 40 roku życia przynajmniej raz na dwa lata, a po 50 roku życia – raz na rok. Kobiety blisko spokrewnione z osobami, u których stwierdzono raka piersi powinny pomyśleć o tym badaniu już ok. 35 roku życia.

Najważniejsze czynniki ryzyka zachorowania na nowotwór złośliwy piersi to: płeć żeńska, wiek (>65 lat), nowotwór złośliwy piersi przebyty przez krewne I. stopnia, mutacje genów BRCA1 i BRCA2, „wysoka gęstość” piersi, atypowa hiperplazja, wysoka gęstość kości, długi okres od pierwszej (<12 roku życia) do ostatniej (>55 roku życia) miesiączki, późna pierwsza ciąża (>35 roku życia) bądź jej brak, długotrwała hormonalna terapia zastępcza, otyłość, nadmierne spożycie alkoholu, brak aktywności fizycznej.

Na czym polega badanie mammograficzne?

Badanie MR to prześwietlenie piersi z wykorzystaniem promieniowania rentgenowskiego. Dzięki bardzo dobrej, przestrzennej i czasowej rozdzielczości tkankowej, pozwala na dokładne zobrazowanie morfologii piersi, w tym zaburzeń ich architektury i wykrycie małych guzków. Kodeks Walki z Rakiem badanie mammograficzne określa, jako jedno z ważniejszych działań profilaktycznych w onkologii.

Mammografia, jako najważniejsza metoda obrazowania raka piersi jest badaniem umożliwiającym wykrycie niewyczuwalnych palpacyjnie guzów o średnicy kilku milimetrów. U pacjentów ze zmianą wyczuwalną, mammografia ułatwia określenie jej charakteru i pozwala dokładnie ją umiejscowić. Czułość tego badania u pacjentów z wyczuwalnym palpacyjnie rakiem sutka określa się na 80-90%.

Przebieg badania

Pierś unieruchomiona jest w aparacie. Ważne jest, aby na zdjęciu była widoczna cała pierś, w tym celu niejednokrotnie pacjenci proszeni są o zmianę pozycji ułożenia ciała, dlatego czasem prawidłowe jej ułożenie może chwilę potrwać. Dobrze wykonane zdjęcie jest podstawą dobrej oceny specjalisty. Następnie aparat przepuszcza małą dawkę promieniowania. Po badaniu radiolog ogląda i opisuje zdjęcie. Wskazane jest także, jeżeli wcześniej wykonywaliśmy takie badanie, aby mieć poprzednie zdjęcie ze sobą. Wówczas porównanie wyników jest bardzo pomocne. Wyniki otrzymujemy po pewnym czasie, gdyż wykonanie dokładnego opisu jest czasochłonne. Mammografia trwa kilka minut. Standardowo uzyskuje się 4 zdjęcia wraz z opisem.

Na otrzymanym zdjęciu zobaczyć możemy postać białych plam na tle ciemnoszarej tkanki. Z opisem i zdjęciem powinniśmy udać się do specjalisty i nie dochodzić samodzielnie, co jest przedstawione na wyniku. Na zdjęciu powiem mogą być widoczne różne zmiany, niektóre łagodne, inne zupełnie naturalne, związane z indywidualną budową piersi i procesem starzenia się. Często w obrazach mammograficznych widoczne są tzw. zwapnienia, czyli mineralne złogi wapnia (makrozwapnienia lub mikrozwapnienia). Makrozwapnienia są zmianami o charakterze łagodnym i ma je ponad połowa kobiet powyżej 50. roku życia. Groźniejsze są mikrozwapnienia, gdyż mogą być wskaźnikiem zmian przedrakowych. W takim przypadku o dalszym postępowaniu musi zadecydować lekarz.

Wskazania do mammografii

Według Europejskiego Towarzystwa Specjalistów ds. Raka Piersi (EUSOMA) wskazaniami do badania mammografii są:
·         skrining kobiet z grup wysokiego ryzyka zachorowania na raka piersi;
·         przedoperacyjna ocena stopnia zaawansowania zmian w piersiach u kobiet z rozpoznanym rakiem piersi;
·         ocena skuteczności neoadiuwantowej chemioterapii;
·         poszukiwanie raka piersi u kobiet mających przerzuty i negatywne wyniki mammografii i USG;
·         podejrzenie wznowy miejscowej – jeżeli nie może być wykonana biopsja;
·         ocena implantów;
·         lepsza charakterystyka zmian niejednoznacznych w mammografii i USG, jeżeli nie może być wykonana biopsja.

Objawy, które powinny skłonić nas do przeprowadzenia mammografii to m.in.: guz, wyciek z brodawki, powiększone węzły chłonne po stronie guza (pachowe, niekiedy szyjno-nadobojczykowe), zmiana wielkości i kształtu piersi, asymetria sutków, wciągnięcie brodawki, owrzodzenie brodawki i skóry piersi, dodatkowe guzki w okolicy, ból, pogrubienie skóry, obraz „skórki pomarańczy”, świąd lub pieczenie brodawki, miejscowe objawy zapalenia: obrzęk, ucieplenie skóry, zaczerwienienie.

Przeciwwskazania do mammografii

Należy pamiętać, że będąc w ciąży względnie należy o tym poinformować radiologa przed rozpoczęciem badania. Jeżeli diagnostyka z wykorzystaniem mammografii jest konieczna u kobiety w ciąży, to można wykonać takie badanie pod warunkiem wykorzystania odpowiednich osłon brzusznych w celu ochrony płodu. Dodatkowo maksymalna dawka promieniowania powinna wynosić według różnych doniesień od 0,05 do 0,1 Gy. Jeśli te środki ostrożności zostaną zachowanie, ryzyko dla dziecka praktycznie nie istnieje. Ale o zleceniu takich badań zdecydować może tylko lekarz.

Badanie metodą mammografii nie wykonuje się również, gdy piersi pacjentki są małe, gdyż badanie takie będzie raczej niemiarodajne. Mammografia nie jest także odpowiednia dla pacjentek z implantami piersi wypełnionymi sylikonem lub solą fizjologiczną.

Jak należy się przygotować do przeprowadzenia badania?

Aby uzyskać wysoką jakość badania MR piersi, konieczne jest przestrzeganie kilku istotnych zasad:
·         u kobiet przed menopauzą badanie powinno być wykonane między 7. a 14. dniem cyklu miesięcznego, gdyż w tym okresie piersi są mniej wrażliwe na dotyk, a badanie nie powoduje dyskomfortu;
·         w dniu badania nie należy stosować kosmetyków (dezodorant, talk, krem, balsam do ciała, perfumy) w okolicach pach i górnej połowy ciała;
·         należy zrezygnować z ozdób i biżuterii (kolczyki, łańcuszki);
·         w dniu badania należy ubrać wygodną i luźną odzież, którą można szybko i łatwo zdjąć, gdyż pacjentka musi być rozebrana do pasa;
·         na badanie warto zabrać ze sobą zdjęcia i opisy wszystkich poprzednio wykonywanych badań piersi;
·         na badanie należy zgłosić się ze skierowaniem i z dowodem tożsamości;
·         w trakcie badania bardzo ważne jest ułożenie ciała, aby możliwe było objęcie badaniem całego obszaru zainteresowania.

Mammografia nie jest jedyną metodą badania piersi. Pozostałe metody to m.in.: ultrasonografia i biopsja. To, która metoda będzie najlepsza ocenić może ginekolog i to on zdecyduje, czy po przeprowadzeniu mammografii potrzebne będą jeszcze dodatkowe badania.

Bibliografia:

Bobek-Billewicz B, Jurkowski MK. Rola mammografii metodą rezonansu magnetycznego w diagnostyce raka piersi. Nowotwory 2017;2(3):235-242.

Popiela T, Komorowski A. Miejsce mammografii w diagnostyce guzów piersi. Ginekologia po Dyplomie 2012;11:69-72.

Jurczyk M, Turek A, Połocka-Molińska M, Opala T. Diagnostyka nowotworowa u kobiet ciężarnych. Curr. Gynecol. Oncol. 2010;9(1):51-57.

lek. med. Robert Mordaka

autor@lakomynazdrowie.pl

Zgłoszenie artykułu